Cənubi Koreyanın “süni günəşi” plazma ilə işləmək üzrə əvvəlki rekordunu qırıb. Koreya Termonüvə Enerjisi İnstitutunun (KFE) KSTAR (Korea Superconducting Tokamak Advanced Research) sintez reaktoru Günəşin nüvəsinin temperaturundan 7 dəfə yüksək temperatura çatıb və onu ötən dəfəkindən daha uzun müddət saxlaya bilib.
KSTAR layihəsi üzərində çalışan tədqiqatçılar 100 saniyə ərzində 48 milyon dərəcə Selsi temperaturu saxlaya bildilər! Müqayisə üçün qeyd edək ki, Günəşimizin nüvəsinin temperaturu təxminən 15 milyon dərəcə Selsidir. Bundan əlavə, KSTAR komandası yüksək temperaturlu, yüksək sıxlıqlı plazmanın saxlanması üçün əsas iş rejimi olan H-rejimini 102 saniyə ərzində uğurla davam etdirdi.
Bu, KSTAR üçün bir çox uğurların sonuncusudur. Məsələn, 2021-ci ildə Koreya termonüvə reaktoru ion temperaturu təxminən 100 milyon dərəcə olan plazmanı 30 saniyə saxlayaraq rekorda imza atdı.
Fusion, ulduzların işığını və istiliyini yaradan eyni prosesi təqlid edir. Bu, böyük miqdarda enerji buraxmaq üçün hidrogen və digər yüngül elementlərin əridilməsini nəzərdə tutur, ekspertlərin ümid etdiyi kimi, sıfır karbonlu elektrik enerjisinin qeyri-məhdud təchizatı yaratmaq üçün istifadə ediləcək.
Termonüvə enerjisinin inkişafı üçün yüksək temperatur və yüksək sıxlıqlı plazmanı saxlaya bilən, birləşmə reaksiyalarının ən səmərəli və uzun müddət ərzində baş verdiyi texnologiyanın yaradılması vacibdir. Bunun üçün tədqiqatçılar KSTAR kimi termonüvə qurğularından istifadə etməklə müxtəlif təcrübələr aparırlar.
Yeni nailiyyətlərin sirri volfram yönləndiriciləridir. Onlar reaktordan işlənmiş qazların və çirklərin çıxarılmasında həlledici rol oynayır, eyni zamanda əhəmiyyətli səth istilik yüklərinə tab gətirirlər. KSTAR komandası bu yaxınlarda öz yönləndiricilərində karbon əvəzinə volframdan istifadə etməyə keçdi.
Volfram istənilən metalın ən yüksək ərimə nöqtəsinə malikdir və komandanın H rejimini bu qədər uzun müddət saxlamaqda uğuru əsasən bu uğurlu təkmilləşdirmə ilə bağlıdır. "Əvvəlki karbon əsaslı divertorlarla müqayisədə, yeni volfram yönləndiriciləri oxşar istilik yükləri altında səthin temperaturunda yalnız 25% artım göstərdi" dedi ekspertlər. "Bu, uzun impulslu, yüksək temperaturlu enerji əməliyyatları üçün əhəmiyyətli üstünlüklər təmin edir."
Volfram yönləndiricilərinin uğuru Fransada işlənib hazırlanmaqda olan və bir çox ölkələri əhatə edən 21,5 milyard dollarlıq Beynəlxalq Termonüvə Təcrübə Reaktoru (ITER) layihəsi üçün əvəzsiz məlumatlar verə bilər. ITER-in ilk plazmasını 2025-ci ildə alacağı və 2035-ci ilə qədər tam fəaliyyət göstərəcəyi gözlənilir. Bu vaxt Cənubi Koreyadakı komanda ITER-in işləməsi üçün lazım olan digər əsas texnologiyaların yaradılması üzərində işləyəcək.
Həmçinin oxuyun: