Sprovodili su naučnici istraživanja Rendgensko zračenje najsjajnijeg kvazara u poslednjih 9 milijardi godina kosmičke istorije. Ovaj objekat se zove SMSS J114447.77-430859.3, ili skraćeno J1144. Novi podaci bacaju svjetlo na unutrašnju strukturu kvazara i njihovu interakciju sa svojom okolinom.
Smješten u galaksiji udaljenoj 9,6 milijardi svjetlosnih godina od Zemlje, između sazviježđa Kentauri i Hidre, J1144 je izuzetno moćan i sija 100 milijardi puta jače od Sunca. Mnogo je bliže Zemlji od drugih izvora slične svjetlosti, što omogućava astronomima da steknu uvid u crnu rupu koja pokreće kvazar i njegovu okolinu.
Kvazari su jedan od najsjajnijih i najudaljenijih objekata u poznatom svemiru. Nastaju tako što gas pada u supermasivnu crnu rupu, a mogu se opisati kao aktivna jezgra galaksija vrlo visokog sjaja, proizvodeći ogromne količine elektromagnetnog zračenja uočenog u radio, infracrvenom, vidljivom, ultraljubičastom i rendgenskom opsegu.
Prvi put J1144 je posmatran u vidljivom opsegu 2022. pomoću teleskopa SkyMapper Southern Survey (SMSS), a za ovu studiju naučnici su kombinovali posmatranja iz nekoliko svemirskih opservatorija: instrumenta eROSITA na brodu Spectrum-Roentgen-Gamma (SRG) opservatorije, ESA XMM- Newton opservatorij, NASA-in Nuclear Spectroscopic Telescope Array (NuSTAR) i NASA-in Neil Gehrels Swift opservatorij.
Tim je koristio podatke za mjerenje temperature rendgenskih zraka koje emituje kvazar i otkrio da je ta temperatura oko 350 miliona Kelvina, više od 60 puta veća od površinske temperature sunce! Naučnici su takođe utvrdili da je masa crne rupe u centru kvazara oko 10 milijardi puta veća od mase Sunca, a brzina kojom raste je oko 100 solarnih masa godišnje.
Rendgensko svjetlo iz ovog izvora variralo je u vremenskoj skali od nekoliko dana, što je pomalo neobično za kvazare s velikim crnim rupama poput one u J1144. Tipična vremenska skala varijabilnosti za crnu rupu ove veličine bila bi reda mjeseci ili čak godina. Zapažanja su također pokazala da dok dio plina apsorbira crna rupa, drugi dio gasa se izbacuje u ekstremno snažnim vjetrovima, ubrizgavajući ogromne količine energije u galaksiju domaćina.
"Bili smo veoma iznenađeni da nijedna prethodna rendgenska opservatorija nikada nije primetila ovaj izvor, uprkos njegovoj izuzetnoj snazi", kažu naučnici. - Slično kvazari su obično na mnogo većim udaljenostima, pa izgledaju mnogo blijeđe, a mi ih vidimo onakvima kakvi su bili kada je svemir bio star samo 2-3 milijarde godina."
Dakle, J1144 se smatra rijetkim izvorom jer je ovaj kvazar tako svijetao i mnogo je bliži Zemlji (u poređenju s drugim takvim objektima). Ovo naučnicima daje jedinstven pogled na to kako izgledaju tako moćni kvazari. "U junu ove godine počeće nova kampanja praćenja ovog izvora, koja bi mogla otkriti još više iznenađenja", dodaju naučnici.
Pročitajte također: