در سال 2005، ایالات متحده اولین کشوری بود که جنگنده های نسل 5 - F-22 Raptor لاکهید مارتین را پذیرفت. وقتی به F-22 در مقایسه با نسل 4 قبلی خود نگاه می کنید، این هواپیما به وضوح برجسته می شود ... اما دقیقا چه چیزی آن را به اولین جنگنده تبدیل کرد. جدید نسل، و نه یک رویکرد کامل تر به نسل موجود؟
نام نسل ها اغلب از خود جامعه هوانوردی می آید. هر نسل فهرستی تا حدی ذهنی از قابلیت هایی دارد که ممکن است قبلاً در هواپیمای خاصی وجود داشته باشد، اما برای نسل بعدی جنگنده ها اجباری شده است. بنابراین در اینجا آمده است که چگونه نیروی هوایی توانایی های جدیدی را که باعث تعیین نسل جدید شده است را تجزیه می کند:
- نسل اول: موتور جت
- نسل دوم: بال‌های جارو، رادارهای دوربرد و موشک‌های هدایت شونده مادون قرمز
- نسل سوم: پرواز مافوق صوت، رادار پالس و موشک هایی که قادرند دشمن را خارج از برد بصری مورد اصابت قرار دهند.
- نسل چهارم و بالاتر: سطح مانورپذیری بالا، درجاتی از همجوشی حسگر، رادار پالس داپلر، کاهش دید رادار، موشک های هدایت شونده و غیره.
از آنجایی که جنگنده های نسل چهارم جدید هنوز در حال تولید هستند، اغلب به نسل های فرعی مانند 4، 4+ و 4++ تقسیم می شوند. این پلتفرم‌های پیشرفته‌تر نسل چهارم اغلب دارای برخی از قابلیت‌های نسل پنجم هستند، اما نه همه آنها.
همچنین بخوانید: مقایسه F-15 Eagle و F-16 Fighting Falcon: مزایا و معایب جنگنده ها
5 نسل
جنگنده های نسل پنجم جت معمولاً مجهز به سیستم های اویونیک پیشرفته، فناوری رادارگریز و سیستم های تسلیحاتی پیشرفته هستند. مثلا F-22 Raptor.
در مورد اولین نماینده نسل 5، F-22 Raptor، مهم ترین تفاوت با نمونه های نسل 4 خود این بود که فناوری ها پنهان کاری به بخشی جدایی ناپذیر از طراحی هواپیما تبدیل شد. طراحی F-22 به جای توسعه یک جنگنده برای آیرودینامیک و عملکرد ابتدا و سپس جستجوی راه‌هایی برای کاهش دید رادار، از همان ابتدا مخفی کاری را در اولویت قرار داد.
البته این تنها چیزی نیست که F-22 را خاص کرده است و در واقع اولین بود واقعی یک جنگنده نامحسوس در این سیاره، همچنین دارای چندین ویژگی مهم دیگر از نسل پنجم بود. F-5 مجهز به سیستم های کامپیوتری بسیار یکپارچه ای بود که قادر به تعامل با سایر وسایل شبکه ای بودند. این یک هواپیمای با کارایی بالا است که قادر به انجام وظایف چند منظوره است. در نتیجه، از درجه بالاتری از آگاهی موقعیتی نسبت به پلتفرم‌های قدیمی‌تر پشتیبانی می‌کند.
F-22 همچنین دارای قابلیت کروز مافوق صوت است، یعنی توانایی حفظ سرعت مافوق صوت بدون استفاده از پس سوز. برای جنگنده‌های رهگیر مانند F-22، مانورپذیری به معنای توانایی نزدیک شدن به هواپیماهای دشمن با سرعت بسیار بالا است و در عین حال سوخت کافی برای مبارزه با آنها پس از رسیدن آنها حفظ می‌شود. برعکس، اسب کار نیروی هوایی ایالات متحده، نسل چهارم جنگنده چند منظوره F-4 Fighting Falcon، در صورت روشن شدن پس سوز، در عرض چند دقیقه تمام سوختی را که در هواپیما دارد می سوزاند.
در نتیجه برای مدتی هایپرمانور بخشی از نسل پنجم محسوب می شد... تا اینکه هیچ جنگنده نسل پنجم دیگری با این قابلیت در آسمان ظاهر نشد. امروزه فقط F-5 از قدرت مانور برتر در نسل خود برخوردار است و به این ترتیب به یک ویژگی ارزشمند تبدیل شده است، اما بخشی از تمایز نسلی نیست.
امروزه سه (و نیم) جنگنده نسل پنجم فعال در جهان وجود دارد: F-5 و F-22 آمریکایی و J-35 چینی (و با کشش بسیار زیاد، Su-20 روسی). بنابراین دقیقاً چه چیزی این جنگنده ها را از پیشرفته ترین و پیشرفته ترین پلت فرم های نسل چهارم مانند F-57EX متمایز می کند؟ از قسمت اصلی:
- قابلیت مانور
- سیستم های اویونیک پیشرفته
- چند منظوره بودن
- قابلیت های شبکه
در حالی که برخی هنوز در مورد پیچیدگی های مورد نیاز یک جنگنده نسل 5 بحث می کنند، این ویژگی ها به طور کلی پذیرفته شده است.
پس ویژگی های جنگنده های جت نسل 5 چیست؟ همانطور که قبلاً گفتم، موارد کلیدی نامرئی بودن، سنسورها و قدرت مانور بالا هستند. فناوری مخفی کاری به هواپیما کمک می کند با کاهش یا انحراف رادار، مادون قرمز، نور مرئی، طیف رادیویی و سیگنال های صوتی از شناسایی جلوگیری کند. مجموعه حسگرها شامل رادارهای پیشرفته آرایه اسکن شده الکترونیکی (AESA) و حسگرهای الکترواپتیکال برای شناسایی دشمن دوربرد است. همچنین شامل ترکیب حسگرها - ادغام داده‌های حسگرهای مختلف و ارائه آنها به خلبان در قالب اطلاعات مفید است. حالت سوپرکروز به این معنی است که جنگنده می تواند بدون سوخت گیری با سرعت مافوق صوت پرواز کند که به طور قابل توجهی باعث صرفه جویی در سوخت و افزایش استقامت رزمی آن می شود.
برخی از این قابلیت ها در هواپیمای نسل 4 نیز وجود داشت اما هر کدام باید در سکوی نسل 5 وجود داشته باشد. سپس این سوال پیش می‌آید که وقتی پلتفرم‌های نسل پنجم هنوز بسیار کمیاب هستند، چه معیارهایی برای جنگنده‌های نسل ششم وجود دارد؟
همچنین بخوانید: سلاح های پیروزی اوکراین: هلیکوپترهای Westland Sea King
6 نسل
جنگنده های جت نسل ششم جنگنده هایی هستند که در حال حاضر در حال توسعه هستند. تحلیلگران بر این باورند که جنگنده های نسل 6 به احتمال زیاد دارای ویژگی های متمایز خاصی از جنگنده های قبلی خواهند بود:
- پنهان کاری به تسلط خود ادامه خواهد داد. این هواپیما حتی ممکن است پوست بهبود یافته ای برای مدیریت توزیع گرما و جلوگیری از شناسایی توسط رادار، مادون قرمز و سیستم های حرارتی داشته باشد که آن را در طیف های مختلف نامحسوس می کند.
- طراحی ماژولار خواهد بود که جایگزینی سریع اجزا و همچنین مدرن سازی آینده را تسهیل می کند.
- توانایی کنترل بدون سرنشین را خواهد داشت. این ماشین‌ها می‌توانند کاملاً خودمختار باشند یا امکان کنترل از راه دور را داشته باشند که فرصت‌های جدیدی را برای انجام نبردهای هوایی باز می‌کند.
- هوش مصنوعی قدرتمندی خواهد داشت.
- قادر به کنترل انبوهی از پهپادها در هر دو عملیات دفاعی و تهاجمی خواهد بود.
- توانایی قابل توجهی برای تولید برق برای تسهیل عملیات لیزر و سلاح های مافوق صوت خواهد داشت.
- این موتور توسط یک موتور پیشرفته - احتمالاً یک موتور چرخه متغیر که می تواند به عنوان یک موتور توربوجت در سرعت های مافوق صوت و به عنوان یک توربوفن با سرعت بالا در سرعت های پایین تر عمل کند، نیرو می گیرد. میان بر برای پرواز کروز کارآمد این امر با یک فن تطبیقی به دست می آید که به موتور اجازه می دهد تا از جریان هوای سوم برای افزایش یا کاهش نسبت بای پس به بهینه برای ارتفاع و سرعت معین استفاده کند.
در دنیایی که فناوری نقش فزاینده‌ای در استراتژی نظامی ایفا می‌کند، جنگنده‌های نسل ششم اوج مهندسی و نبوغ نظامی خواهند بود. این ماشین‌های قدرتمند نشان‌دهنده ذات فن‌آوری پیشرفته، تفکر استراتژیک و طراحی نوآورانه است که می‌تواند فراتر از تصورات موجود از نیروی هوایی باشد. اینها فقط هواپیما نیستند، بلکه ماشین‌های "هوشمند" واقعی با هوش کامپیوتری هستند که قادر به پردازش حجم عظیمی از داده‌ها در زمان واقعی هستند.
جنگنده های نسل 6 قدرت مانور و اثربخشی در نبرد را بهبود بخشیده اند. آنها مجهز به موتورهای قدرتمند، سیستم‌های کنترل پرواز پیشرفته و طراحی‌های خلاقانه هستند که آنها را قادر می‌سازد تا در نبردهای هوایی نزدیک و دوربرد با اطمینان عمل کنند. این خودروها توانایی منحصر به فردی برای انطباق با سناریوهای مختلف جنگی و انجام ماموریت های موفق در شرایط بسیار متنوع دارند. آنها قادر به انجام طیف گسترده ای از وظایف از جمله دفاع هوایی، حمله به اهداف زمینی، ماموریت های شناسایی و بسیاری موارد دیگر هستند. این خودروها با شرایط مختلف جنگی سازگار می شوند و در استقرار و استفاده از نیروی نظامی انعطاف استراتژیک را فراهم می کنند.
کشورهایی که در حال حاضر 6 نسل از جنگنده ها را توسعه می دهند
چندین کشور از جمله ایالات متحده آمریکا، فدراسیون روسیه و چین به طور علنی برنامه های خود را برای اجرای برنامه های ملی برای ساخت هواپیماهای نسل ششم اعلام کرده اند. علاوه بر این، کنسرسیومی از کشورها از جمله ژاپن، ایتالیا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، اسپانیا و سوئد ابتکارات چندملیتی مشترکی را با هدف تقسیم هزینه های توسعه راه اندازی کرده اند. انتظار می رود اولین جنگنده های نسل ششم عملیاتی در طول دهه 2030 وارد خدمت شوند. کشورهایی که به طور فعال در توسعه جنگنده های نسل ششم مشارکت دارند عبارتند از:
ژاپن، بریتانیا و ایتالیا
در سال 2010، دولت ژاپن از یک جنگنده مفهومی نسل ششم به نام the رونمایی کرد i3 FIGHTER، که در آن "i3" مخفف "آگاه، هوشمند و فوری" است. دارای قابلیت های رادارگریز پیشرفته، سیستم کنترل پرواز مبتنی بر نور، موتورهای نازک قدرتمند، آرایه حسگر پیشرفته، توانایی شلیک به ابرها (کنترل آتش شبکه ای) و سلاح های انرژی هدایت شده، "سلاح با سرعت نور" نامیده می شود. این یک پلت فرم بسیار آموزنده و "هوشمند" برای نابودی "فوری" دشمنان است.
در ژوئیه 2014، گزارشی از سوی کمیته دفاعی مجلس عوام بریتانیا در مورد امکان مشارکت بریتانیا در برنامه ای برای ساخت یک جنگنده نسل بعدی پس از سال 2030 بحث کرد که به طور بالقوه می تواند جایگزین شود. یوروفایتر تایفون، عمر مورد انتظار آن تا سال 2040 افزایش یافته است. ژاپن در 22 مارس 2016 اولین پرواز آزمایشی این هواپیما را انجام داد میتسوبیشی ایکس 2 شینشین در چارچوب این پروژه
در جولای 2018، گاوین ویلیامسون، وزیر دفاع وقت بریتانیا از استراتژی هوانوردی جنگی بریتانیا رونمایی کرد و از یک جنگنده مفهومی نسل ششم به نام تندباد برای نیروی هوایی سلطنتی، که در نمایشگاه هوایی فارنبرو 2018 ارائه شد. در سال 2019، سوئد و ایتالیا به پروژه Tempest پیوستند و هند و ژاپن برای شرکت دعوت شدند.
در 1 آوریل 2020، ژاپن برنامه FX خود را رسما اعلام کرد. در سال 2022، پس از یک سال همکاری نزدیک فزاینده با پروژه Tempest و خروج از شراکت صنعتی خود با لاکهید مارتین، ژاپن برنامه FX خود را با توسعه جنگنده Tempest BAE ادغام کرد و یک برنامه هوانوردی رزمی جهانی سه کشوری ایجاد کرد. ژاپن همچنین تصمیم گرفت به توسعه جداگانه پهپادها ادامه دهد. دو هفته پس از امضای این توافقنامه بین بریتانیای کبیر، ایتالیا و ژاپن، سوئد یک قرارداد تجاری دفاعی دوجانبه با ژاپن امضا کرد که به سوئد اجازه می‌دهد در صورت تمایل به عنوان یک شریک توسعه در آینده به عنوان ناظر در برنامه باقی بماند. .
فرانسه، آلمان، اسپانیا
فرانسه، آلمان و اسپانیا در حال همکاری بر روی سیستم نسل ششم هستند و انتظار می‌رود یک نمونه اولیه آزمایشی در حدود سال 2027 انجام شود و در حدود سال 2040 وارد خدمت شود.
ایالات متحده
پیش بینی می شود که نیروی هوایی ایالات متحده (نیروی هوایی ایالات متحده) و نیروی دریایی ایالات متحده (نیروی دریایی ایالات متحده) اولین جت های جنگنده نسل ششم خود را در دهه 2030 معرفی کنند. نیروی هوایی ایالات متحده به طور فعال در حال توسعه یک جنگنده برتری هوایی نسل ششم به عنوان بخشی از برنامه نسل بعدی سلطه هوایی (NGAD) است که قرار است جانشین جنگنده F-22 رپتور لاکهید مارتین باشد. ابتکار مشابهی با همین نام NGAD توسط نیروی دریایی ایالات متحده اجرا می شود، اما با یک جزء جنگنده به نام F/A-XX. این هواپیمای جدید تکمیل کننده هواپیماهای کوچکتر است لاکهید مارتین F-35C Lightning II و موارد موجود را جایگزین کنید بوئینگ F/A-18E/F سوپر هورنت.
نیروی دریایی ایالات متحده برنامه نسل ششم F/A-XX خود را در سال 2008 آغاز کرد، در حالی که نیروی هوایی ایالات متحده شروع به جستجوی اولین پیشنهادات برای نسل بعدی TACAIR کرد، که بعداً به برنامه FX تبدیل شد، در سال 2010.
در آوریل 2013 DARPA (آژانس پروژه های تحقیقاتی پیشرفته دفاعی) تحقیقاتی را با هدف همگرایی مفاهیم موجود نیروی هوایی و نیروی دریایی ایالات متحده آغاز کرده است. کار بر روی نسل بعدی جنگنده در ابتدا توسط دارپا تحت ابتکار تسلط هوایی برای توسعه نمونه های اولیه X-plane، با تمرکز نیروی دریایی و نیروی هوایی ایالات متحده بر روی انواعی متناسب با نیازهای ماموریتی خاص آنها، انجام شد. با این حال، در همان سال، شرکت RAND با برنامه‌های توسعه مشترک برای جنگنده نسل ششم مخالفت کرد و به موارد قبلی اشاره کرد که نیازهای خاص ارتش‌های مختلف منجر به سازش‌هایی در طراحی شده بود که هزینه‌ها را به میزان قابل توجهی افزایش داد.
در سال 2014، رویکرد یکپارچه‌تر برای فناوری تهاجمی پیشنهاد شد که پیش‌بینی می‌کرد هواپیماهای نیروی هوایی ایالات متحده با تجهیزات دفاع هوایی مستقر در زمین و غیر جنبشی کار کنند و بار رزمی بیشتری را در مقایسه با جنگنده‌های فعلی حمل کنند. در سال 2016، نیروی هوایی ایالات متحده این تغییر در استراتژی را در طرح برتری هوایی 2030 خود با تاکید بر "شبکه سیستم های یکپارچه پراکنده در چندین پلت فرم" به جای تمرکز صرف بر جنگنده های نسل ششم، رسمی کرد. در آن زمان الزامات نیروی هوایی و نیروی دریایی قبلاً با هم ترکیب شده بود و توجه اصلی به سیستم های هوش مصنوعی و یک گلایدر مشترک معطوف بود.
شرکت های بوئینگ، لاکهید مارتین و نورث روپ گرومن پروژه هایی را برای توسعه هواپیماهای نسل ششم اعلام کردند. در 6 سپتامبر 14، نیروی هوایی ایالات متحده اعلام کرد که یک قطعه هواپیمای نمونه اولیه برای برنامه نسل بعدی سلطه هوایی (NGAD) اولین پرواز خود را به پایان رسانده است، اما جزئیات خاص همچنان محرمانه باقی مانده است.
ویزوفکی
به طور کلی تفاوت اصلی جنگنده های جت نسل پنجم و ششم در سطح پیشرفت تکنولوژی است. هواپیماهای نسل ششم به گونه ای طراحی شده اند که نسبت به هواپیماهای قبلی خود رادارتر، یکپارچه تر و کاربردی تر باشند. با این حال، هر دو نسل جنگنده های جت هواپیماهای فوق العاده پیشرفته و توانمندی هستند و همچنان نقش مهمی در دفاع از کشورهای سراسر جهان ایفا خواهند کرد.
به طور خاص، جنگنده های نسل 6 نشان دهنده عصر جدیدی در نبرد هوایی است که ترکیبی از فناوری های پیشرفته، راندمان بالا و چند منظوره است. آنها گواه زنده تلاش مستمر بشر برای پیشرفت و بهبود هستند، و توسعه و استقرار آنها همچنان برای تعیین آینده حریم هوایی و قدرت نظامی جهان ما ادامه دارد.
همچنین بخوانید: