در یک شب صاف در مکانی تاریک به آسمان نگاه کنید و به نظر می رسد ستاره ها چشمک می زنند. پاسخ صحیح به این سوال که چرا ستاره ها چشمک می زنند این است که آنها چشمک نمی زنند. روند سوسو زدنی که ما می بینیم ربطی به خود ستاره ها ندارد. بلکه نتیجه این است که ما آنها را از دید خود از زمین چگونه می بینیم.
رایان فرنچ، فیزیکدان خورشیدی در دانشگاه کالج لندن در بریتانیا می گوید: «نور ستاره مسافت زیادی را طی می کند تا در یک شب صاف به چشم ما برسد. بعد از ستاره خودمان، خورشید که میانگین فاصله آن تا زمین 150 میلیون کیلومتر است، نزدیکترین ستاره به ما پروکسیما قنطورس است که بیش از 4 سال نوری از زمین فاصله دارد. در راه رسیدن به چشمان ما، این نور از ستارگان دور با جو زمین برخورد می کند - یک عامل کلیدی در اثر چشمک زن.
فرنچ می‌گوید: «وقتی آن نقطه نوری به جو می‌رسد، قبل از رسیدن به چشم ما از لایه‌های نوسانی هوا عبور می‌کند و باعث می‌شود که چشمک بزند.»
بنابراین جو نوسانی زمین باعث چشمک زدن ستاره ها می شود. در فضا، بالاتر از جو، ستارگان اصلا چشمک نمی زنند (این یکی از دلایلی است که تلسکوپ فضایی هابل در مدار قرار گرفته است: می تواند تصاویر واضح تری از فضا بگیرد بدون اینکه تلاطم جوی تصاویر را مخدوش کند).
عوامل زیادی بر میزان چشمک زدن یک ستاره تأثیر می گذارد. یکی از متغیرها مکان ستاره در میدان دید ما است. فرنچ می‌گوید: «اگر نور ستاره‌هایشان قبل از رسیدن به چشمان ما از هوای بیشتری عبور کند، بیشتر چشمک خواهند زد. آب و هوا نیز نقش دارد. فرنچ گفت: «شب‌های مرطوب هوا را غلیظ‌تر می‌کند» و باعث می‌شود ستاره‌ها بیشتر چشمک بزنند.
این سؤالات به راهنمایی ستاره شناسان کمک می کند تا تصمیم بگیرند که بزرگترین و بهترین تلسکوپ های جهان را در کجا قرار دهند. فرنچ گفت: "رصدخانه ها در مکان های مرتفع و خشک قرار می گیرند تا حداکثر هوای ممکن را بین ستاره و تلسکوپ خارج کنند."
مکان های ایده آل شامل صحرای خشک آتاکاما در شیلی، و همچنین قله های آتشفشانی هاوایی و جزایر قناری اسپانیا است. این مکان‌ها نمونه‌هایی از مکان‌هایی هستند که اخترشناسان آن را «دیدپذیری» خوب می‌نامند. هوای متراکم که نوسان می کند یا به شدت سوسو می زند دید ضعیفی ایجاد می کند، در حالی که هوای خشک، ساکن و رقیق دید خوبی ایجاد می کند.
هنگامی که به آسمان شب نگاه می کنید، ممکن است متوجه شوید که برخی از ستاره ها با چشمک زدن تغییر رنگ می دهند. سیریوس، درخشان ترین ستاره در آسمان شب زمین، یک نمونه کلاسیک است. فرنچ گفت: "نور ستاره کمی توسط جو منکسر می شود که می تواند باعث تغییر رنگ شود." این اثر در ستارگان درخشان تر بیشتر قابل توجه است.
همچنین ممکن است متوجه چند "ستاره" شوید که اصلاً چشمک نمی زنند. این به این دلیل است که آنها در واقع سیاره هستند. فرنچ می‌گوید: «بر خلاف ستاره‌ها، سیارات منبع نقطه‌ای در آسمان نیستند، بلکه دارای هواپیما هستند. آنها به ما خیلی نزدیک ترند.» به عبارت دیگر، آنها در آسمان شب بیش از حد بزرگ هستند که جو نمی تواند باعث چشمک زدن آنها شود.
شما می توانید به اوکراین در مبارزه با مهاجمان روسی کمک کنید. بهترین راه برای انجام این کار، کمک مالی به نیروهای مسلح اوکراین است Savelife یا از طریق صفحه رسمی NBU.
همچنین بخوانید:
- چرا ستاره ها، سیارات و قمرها گرد هستند، اما دنباله دارها و سیارک ها گرد نیستند؟
- ستاره ها چقدر می توانند زندگی کنند؟