Дүйнөдөгү эң чоң жана эң күчтүү NASA Джеймс Уэбб космостук телескобу акыркы көздөгөн жерине – Жерден миллион километр алыстыкта жайгашкан байкоочу пунктка жетти.
НАСАнын 10 миллиард долларлык Джеймс Уэбб космостук телескобу ааламдын таңын көрүү үчүн өткөн Рождестводо Француз Гвианасынан учурулган. Уэбб өзүнүн чоң көлөмүнөн улам Европанын Ariane 5 ракетасынын ичине бүктөлүп учурулган.Июнда илимий байкоолор башталганга чейин космостук обсерваториянын күзгүлөрү кылдаттык менен тегизделген жана анын инфракызыл детекторлору жетишээрлик муздатылган болушу керек. Бирок Балтимордогу диспетчерлер кезектеги ийгиликтен кийин эйфорияда болушту. «Биз ааламдын сырларын ачууга бир кадам жакындадык. Жана ушул жайда Уэббден ааламдын алгачкы сүрөттөрүн көрүүнү чыдамсыздык менен күтөм!” НАСАнын администратору Билл Нельсон билдирүүсүндө.
Окумуштуулар телескопту астрономдорго 13,7 миллиард жыл мурун алгачкы жылдыздар жана галактикалар пайда болгон учурга чейин болуп көрбөгөндөй өткөнгө көз салууга мүмкүндүк бере турган "убакыт машинасы" деп аташкан. Бул аалам жаралган Биг Бенгден бери болгону 100 миллион жыл.
8-январда НАСАнын инженерлери диаметри 6,5 метрлик алтын жалатылган чоң күзгү жана теннис кортундай болгон күндөн коргоочу телескопту жайгаштырууну аяктады. Бул процесс өтө назик жана татаал маневрлердин сериясын талап кылат – астрономиянын тарыхында башка космостук аппараттар аткара элек хореография.
Уэбб 1990-жылы ишке киргизилгенден бери ишин улантып келе жаткан Хаббл телескопунун ордуна иштелип чыккан. Хаббл телескобунан айырмаланып, Уэбб электромагниттик спектрдин көрүнүүчү бөлүгүн изилдебейт. Тескерисинче, ал инфракызыл нурланууну гана изилдейт. Ошондуктан, ал комплекстүү коргоочу кабык жана өнүккөн муздатуу жабдуулар менен жабдылган, жалган сигналдарды алып келиши мүмкүн күн радиациясынын, жабдууларды коргоо. Жерден 1,5 миллион км аралыкта Уэбб Айдан төрт эсе алысыраак. Өткөн жылдын декабрь айында НАСАнын окумуштуулары анын кызмат мөөнөтүн 10 жылдан "бир кыйла узун" деп эсептешкен. Орбитада 530 км бийиктикте турган Хабблдын мураскери деп эсептелген Уэбб авариялык оңдоо иштерин жүргүзүү үчүн өтө алыс. Бул өткөн айдын маанилүү этаптарын жана алдыдагыларды ого бетер маанилүү кылат. Космоско чыккан астронавттар Хабблда беш жолу оңдоо иштерин жүргүзүшкөн. 1993-жылы жүргүзүлгөн биринчи операция телескоптун көрүүсүнүн бүдөмүктөлүшүн - Жерде күзгү жасоодо пайда болгон кемчиликти жок кылган.
Хаббл сыяктуу оптикалык жана ультра кызгылт көк нурда же Уэбб сыяктуу инфракызыл жарыкта иштеген телескоптор Жердин атмосферасынын үстүндө иштешсе, маалыматтарды бурмалап, андан ары жана айкыныраак көрө алышат. Ошондуктан НАСА европалык жана канадалык космос агенттиктери менен биригип, Уэббди жана анын эң чоң күзгүсүн космоско учурду.
Ошондой эле окуңуз:
- NASA жашыруун 9-планета болушу мүмкүн деп эсептейт
- НАСА Айга уча турган SLS мега ракеталарын даярдап жатат