Түштүк Кореянын “жасалма күнү” плазма менен иштөө боюнча мурунку рекордун жаңылады. Кореянын Термоядролук энергия институтунун (KFE) KSTAR (Korea Superconducting Tokamak Advanced Research) синтездик реактору Күндүн өзөгүнүн температурасынан жети эсе жогору температурага жетип, аны мурункуга караганда узак кармап тура алды.
KSTAR долбоорунда иштеген изилдөөчүлөр Цельсий боюнча 100 миллион градус температураны 48 секундада кармай алышты! Салыштыруу үчүн, Күнүбүздүн ядросунун температурасы Цельсий боюнча 15 миллион градуска жакын. Мындан тышкары, KSTAR командасы 102 секунд бою үзгүлтүксүз H-режимин ийгиликтүү кармап турду, бул жогорку температурадагы, жогорку тыгыздыктагы плазманы кармап туруу үчүн негизги иштөө режими.
Бул KSTAR үчүн көптөгөн ийгиликтердин акыркысы. Мисалы, 2021-жылы Кореянын термоядролук реактору ион температурасы 100 миллион градуска жакын плазманы 30 секунда бою кармап туруу менен рекорд койгон.
Фьюжн жылдыздардын жарыгын жана жылуулукту пайда кылган процессти туурайт. Ал чоң көлөмдөгү энергияны бөлүп чыгаруу үчүн суутек жана башка жеңил элементтерди эритүүнү камтыйт, эксперттер аны нөл көмүртектүү электр энергиясын чексиз камсыздоо үчүн колдонот деп үмүттөнүшөт.
Термоядролук энергияны енуктуруу учун жогорку температурадагы жана жогорку тыгыздыктагы плазманы кармап турууга мумкун болгон технологияны тузуу маанилуу, анда синтез реакциялары эц эффективдуу жана узак убакыт бою журет. Бул үчүн изилдөөчүлөр KSTAR сыяктуу термоядролук приборлорду колдонуу менен ар кандай эксперименттерди жүргүзүшөт.
Жаңы жетишкендиктердин сыры вольфрам дивертерлеринде. Алар реактордон сарпталган газдарды жана аралашмаларды чыгарууда чечүүчү ролду ойнойт, ошол эле учурда жер үстүндөгү олуттуу жылуулук жүктөргө туруштук берет. KSTAR командасы жакында эле дивертерлерде көмүртектин ордуна вольфрамды колдонууга өтүштү.
Вольфрам бардык металлдардын эң жогорку эрүү чекитине ээ жана команданын H-режимин ушунча убакыт бою сактап калуудагы ийгилиги негизинен ушул ийгиликтүү жаңыртуунун аркасында. "Мурунку көмүртектин негизиндеги диверторлор менен салыштырганда, жаңы вольфрам диверторлору окшош жылуулук жүктөмдөрүндө жер бетинин температурасынын 25% гана жогорулашын көрсөттү", - дешет адистер. "Бул узак импульстук, жогорку температурадагы электр операциялары үчүн олуттуу артыкчылыктарды берет."
Вольфрам диверторлорунун ийгилиги Францияда иштелип жаткан жана көптөгөн өлкөлөрдү камтыган 21,5 миллиард долларлык Эл аралык термоядролук эксперименталдык реактордун (ITER) долбоору үчүн баа жеткис маалыматтарды бере алат. ITER өзүнүн биринчи плазмасын 2025-жылы алат деп күтүлүүдө, ал эми 2035-жылы ал толук кандуу иштей баштайт. Ошол эле учурда Түштүк Кореядагы команда ITERдин иштеши үчүн зарыл болгон башка негизги технологияларды түзүүнүн үстүндө иштешет.
Ошондой эле окуңуз: