Alpha Centauri is het dichtstbijzijnde sterrenstelsel buiten de zon, dat veel geheimen en mysteries verbergt. Het roept veel emoties en interesse op bij liefhebbers van astronomie en ruimtevaart.
Alpha Centauri (AC) is de naam van het systeem van drie sterren die het dichtst bij onze planeet staan. De afstand tussen hen en de aarde bedraagt ongeveer 4,37 lichtjaar. Dit betekent dat het licht van hen onze planeet over ruim vier jaar bereikt. Dit systeem bestaat uit twee heldere zonachtige sterren, Alpha Centauri A en B, en de rode dwerg Proxima Centauri, onze naaste buur in de ruimte.
Het Alpha Centauri-systeem is ongetwijfeld een fascinerend studieobject voor astronomie en astrobiologie. De nabijheid van dit sterrenstelsel maakt het een uitstekende kandidaat voor de zoektocht naar leven buiten het zonnestelsel. Het kan blijken dat we niet de enigen in de ruimte zijn, en dat onze buren wezens zijn die een van de planeten in het Alpha Centauri-systeem bewonen. Wat moet u weten over het AC-systeem? Hier zijn enkele interessante feiten over onze ruimtebuurman.
Ook interessant: Mysteries van de kosmos, waarop we de antwoorden nog steeds niet weten
Dit is niet één ster, maar drie
Hoewel het systeem lijkt op één enkele heldere ster aan de hemel, is Alpha Centauri eigenlijk een systeem van drie sterren: Alpha Centauri A, Alpha Centauri B en Proxima Centauri. De eerste twee vormen een binair systeem, d.w.z. draaien rond een gemeenschappelijk massamiddelpunt, en de derde is een rode dwerg die op veel grotere afstand om hen heen draait.
De rotatieperiode van Alpha Centauri A en B is ongeveer 80 jaar, en de afstand daartussen varieert van 11 tot 36 astronomische eenheden. Eén astronomische eenheid (AU) is gelijk aan de afstand tussen de aarde en de zon, namelijk 149 miljoen km. Beide sterren zijn iets groter en helderder dan onze ster overdag en zijn qua leeftijd vergelijkbaar: ongeveer 5 miljard jaar.
Proxima Centauri is veel zwakker dan andere sterren in het systeem. De massa bedraagt ongeveer 12% van de massa van de zon en de oppervlaktetemperatuur bedraagt ongeveer 3000°C. Proxima Centauri is ongeveer 13 AU verwijderd van het Alpha Centauri-paar A en B. Dit betekent dat de zwaartekrachtinvloed daarop erg klein is. Het is niet eens met zekerheid bekend of Proxima Centauri permanent of slechts tijdelijk verbonden is met het Alpha Centauri-systeem.
Lees ook: Wapens van de Oekraïense overwinning: landingsvaartuig Stridsbåt 90H (CB90)
Alpha Centauri is heel dichtbij, maar toch heel ver weg
Zoals reeds vermeld is Alpha Centauri het dichtstbijzijnde sterrenstelsel buiten de zon. De afstand tot de aarde bedraagt ongeveer 4,37 lichtjaar, wat betekent dat het licht ervan ons in ruim vier jaar bereikt.
Op kosmische schaal is dit heel weinig, maar voor een mens is het veel. Met de huidige technologie zou het ons duizenden jaren kosten om naar Alpha Centauri te reizen.
Alpha Centauri heeft een planeet in zijn levenszone
Het AC-systeem is van groot belang voor astronomen en astrobiologen, aangezien er binnen zijn grenzen minstens twee planeten zijn ontdekt. Eén van hen, Proxima b, draait in een baan om Proxima Centauri en bevindt zich in de zogenaamde bewoonbare zone, omdat de temperatuur het mogelijk maakt dat er vloeibaar water op het oppervlak van de planeet aanwezig is. De massa van deze planeet is ongeveer 1,3 maal die van de aarde, en hij draait elke elf dagen om zijn ster. Het is echter niet bekend of het een sfeer heeft en of het vriendelijk is voor het leven.
Proxima b is niet de enige planeet in het Alpha Centauri-systeem. Er is ook Proxima d, ontdekt in 2022, maar deze draait heel dicht bij de ster. In 2012 werd de ontdekking aangekondigd van een andere aardachtige planeet in een baan om Alpha Centauri B in dit sterrenstelsel, maar dit werd later erkend als een meetfout.
Lees ook: Wie zijn biohackers en waarom chippen ze zichzelf vrijwillig?
Het systeem heeft banden van stof en ijs
Er zijn ook stof- en ijsgordels rond de sterren van Alpha Centauri, vergelijkbaar met de Kuipergordel in ons zonnestelsel. Ze bevinden zich op afstanden van enkele tot enkele tientallen astronomische eenheden. Ze kunnen kleine hemellichamen of zelfs grotere asteroïden bevatten.
Alpha Centauri heeft verschillende namen
De naam Alpha Centauri komt van de aanduiding van Johann Bayer, die de sterren in dit sterrenbeeld in Griekse letters noemde. Alpha Centauri is de helderste ster in het sterrenbeeld Centauri, vandaar de naam. Deze naam wordt zowel voor het hele sterrenstelsel als voor zijn helderste component gebruikt: Alpha Centauri A.
Alpha Centauri A heeft ook andere namen die uit verschillende tradities en talen komen. Eén daarvan is Rigil Kentaurus of Rigil Kent, wat afkomstig is van het Arabische Rijl Qanturis, wat ‘centaurvoet’ betekent. Het betekent de positie van de ster in het sterrenbeeld. Een andere naam - Toliman komt ook van het Arabische woord al-Zulman, wat "struisvogels" betekent. Het is niet precies bekend waarom deze ster zo'n naam kreeg.
Alpha Centauri B heeft geen eigen naam en wordt aangeduid als de tweede ster in het Alpha Centauri-systeem. De derde ster van het systeem, Alpha Centauri C, oftewel Proxima Centauri, werd zo genoemd door de Zuid-Afrikaanse astronoom Robert Innes in 1915, toen hij deze ster ontdekte die het dichtst bij de zon stond. Hij stelde voor om het Proxima Centaurus te noemen, wat in het Latijn "de dichtstbijzijnde Centaur [ster]" betekent. De naam werd later overgenomen door de Internationale Astronomische Unie.
De eerste die opmerkte dat Alpha Centauri een binair systeem is, was de Franse jezuïet Jean Richeau in 1689. Hij observeerde een komeet die langs de aarde trok en zag toevallig dat Alpha Centauri uit twee dicht bij elkaar staande sterren bestond. Destijds was het het tweede bekende binaire systeem na Acrux in het sterrenbeeld Zuiderkruis.
Lees ook: Bemande ruimtemissies: waarom is terugkeer naar de aarde nog steeds een probleem?
Het systeem is het voorwerp van vele wetenschappelijke en technische projecten
Vanwege de nabijheid en het potentieel voor de zoektocht naar leven, is AC het onderwerp van veel wetenschappelijke en technische projecten. Ze willen het nader bestuderen en begrijpen of er gunstige omstandigheden voor het leven bestaan. Een voorbeeld van zo'n project is Breakthrough Starshot, waarbij een vloot nanosondes wordt gestuurd. De sondes zullen met lichte zeilen opereren en zullen Alpha Centauri binnen 20 tot 30 jaar kunnen bereiken. Deze zeilen zullen worden aangedreven door laserpulsen van 100 gigawatt, waardoor ze snelheden van ongeveer 20 procent van de lichtsnelheid kunnen bereiken.
Een ander idee is om kernfusie te gebruiken als krachtbron voor een ruimtevaartuig dat meer wetenschappelijke instrumenten aan boord zou kunnen hebben en met de aarde zou kunnen communiceren. Zo'n schip zou een massa hebben die vergelijkbaar is met die van een busje, en zou een snelheid kunnen bereiken van ongeveer 5 procent van de lichtsnelheid. Het zal echter ongeveer 400 jaar duren om Alpha Centauri te bereiken en 500 jaar om in een baan om de planeet Proxima b te draaien.
Wetenschappers proberen ook het AC-systeem te observeren met behulp van telescopen op de grond en in een baan om de aarde. Breakthrough Initiatives is een programma voor wetenschappelijk en technologisch onderzoek naar het bestaan van leven in het universum, in het bijzonder vragen over het unieke karakter van intelligent leven op aarde, de bevolking van werelden in de Melkweg en de mogelijkheid van interstellaire vluchten, gelanceerd in 2015 door Yuri Milner en zijn vrouw Yulia. Het is dit programma dat in 2017 is gaan samenwerken met de European Southern Observatory (ESO) om te zoeken naar bewoonbare planeten in de zones rond de sterren Alpha Centauri A en B. Hiervoor gebruiken ze de VISIR (VLT Imager and Spectrometer for Mid- Infrarood) instrument van de Very Large Telescope ESO in Chili.
Een ander project is NEAR (Near Earths in the AlphaCen Region), dat tot doel heeft planeten ter grootte van de aarde rond Alpha Centauri A en B te detecteren met behulp van optische interferometrietechnieken.
Lees ook: De rode planeet observeren: een geschiedenis van Martiaanse illusies
Alpha Centauri is alleen zichtbaar vanaf het zuidelijk halfrond
Alpha Centauri bevindt zich op het zuidelijk halfrond van de hemel. Daarom is dit planetenstelsel niet zichtbaar vanuit de meeste delen van het noordelijk halfrond. Dat wil zeggen, het is praktisch onmogelijk om het in de lucht op het grondgebied van Oekraïne te observeren.
Het kan het beste worden waargenomen vanaf plaatsen dicht bij de evenaar, waar het laag boven de horizon zichtbaar is. Om Alpha Centauri te zien, moet je ten zuiden van 40 graden noorderbreedte gaan.
Ook interessant: Terraforming Mars: kan de rode planeet veranderen in een nieuwe aarde?
Alpha Centauri is de inspiratie voor vele culturele en kunstwerken
Vanwege de nabijheid en het potentieel voor het bestaan van leven in dit sterrenstelsel, wordt het thema AC vaak weerspiegeld in veel culturele en kunstwerken, vooral in sciencefictionliteratuur en film. Voorbeelden van dergelijke werken zijn: de roman "The Magellanic Cloud" van Stanislav Lem, de film "Avatar" van James Cameron, het computerspel "Alpha Centauri van Sid Meier" en veel tv-series.
Al deze kunstwerken zijn slechts de verbeelding van kunstenaars, hun visie op een sterrenstelsel zo dichtbij en tegelijkertijd heel ver van de aarde.
Alpha Centauri blijft nog steeds een mysterie voor astronomen en andere wetenschappers. De studie van het sterrenstelsel dat het dichtst bij ons staat, kan wetenschappers antwoorden geven op veel vragen over de schepping en bestaanswetten van het zonnestelsel. Maar het allerbelangrijkste is de zoektocht naar het bestaan van een planeet vergelijkbaar met onze aarde. Een dergelijke ontdekking zou de mensheid in staat stellen een potentieel bewoonbaar nieuw huis te vinden. En dit zijn nieuwe perspectieven, nieuw wetenschappelijk onderzoek. De ontwikkeling van wetenschap en technologie staat niet stil. Wat voor ons ooit een fantasie leek, wordt werkelijkheid!
Ook interessant: