Armia rosyjska atakuje nie tylko cele wojskowe, ale także cywilne obiekty w Ukrainie, używając w tym celu coraz bardziej wyrafinowanej i śmiercionośnej broni. Broń termobaryczna, której niszcząca siła jest porównywalna z taktycznym ładunkiem jądrowym, była już używana przez najeźdźców w kilku miastach Ukrainy. Szkody, jakie powodują, są ogromne.
Zanim jednak przejdziemy do szczegółów, należy powiedzieć, że broń termobaryczna jest zabroniona przez Konwencję Genewską do celów NIEwojskowych. Ale Rosja łamie Konwencję, używając broni termobarycznej i innych rodzajów zakazanej amunicji, takich jak bomby kasetowe i fosforowe, a także prawdopodobnie broń chemiczna przeciwko ludności cywilnej w Ukrainie.
Użycie broni termobarycznej przez Rosję po raz pierwszy ogłosiła ambasador USA Linda Thomas-Greenfield na forum ONZ. Co najgorsze, dalsze użycie tego typu broni przez Rosję jest bardzo prawdopodobne, biorąc pod uwagę rozmieszczenie w Ukrainie ciężkich miotaczy ognia TOS-1. Mają 24-komorową wyrzutnię z 220-kalibrowymi pociskami termobarycznymi, które w kilka sekund mogą pokryć obszar około 198 na 396 metrów.
Czytaj też: Jak funkcjonuje ukraińsko-polski portal Root-Nation.com w czasie wojny?
Historia broni termobarycznej
Pojawienie się tej broni zawdzięczamy niemieckim naukowcom, ponieważ pod przewodnictwem austriackiego fizyka Mario Zippermayra w 1943 roku dokonali pierwszej eksplozji bomby opartej na detonacji palnego aerozolu pyłu węglowego i ciekłego tlenu.
Po wojnie, kiedy Zippermayr wpadł w ręce Amerykanów, odkrył, że bomba, którą opracował jego zespół, spowodowała eksplozję podobną do bomby atomowej, ale bez wytwarzania promieniowania radioaktywnego i ten wynalazek kosztował znacznie taniej.
Amunicja termobaryczna była szeroko stosowana przez armię amerykańską podczas wojny w Wietnamie. Bombowce zrzuciły ich na schrony Viet Congu. Później spowodowały spustoszenie w wojnie w Zatoce Perskiej i w Iraku.
Rosjanie pracowali także nad ulepszeniem broni pneumatyczno-paliwowej. Ładunki termobaryczne, według sowieckich wojskowych i strategów, miały stać się zamiennikiem taktycznej broni jądrowej. Bomby paliwowo-powietrzne są niezwykle skuteczne, ale z drugiej strony nie grożą eskalacją konfliktu, jak użycie broni jądrowej, i nie mają „skutków ubocznych”, jak narażenie na promieniowanie, które zagraża również własnym żołnierzom.
Armia rosyjska lubi broń termobaryczną i używa jej w amunicji lotniczej (np. w Syrii), pociskach powietrze-ziemia, pociskach kierowanych, systemach artylerii polowej i granatnikach ręcznych w jednostkach piechoty.
Czytaj też: Rosyjska broń chemiczna: na ile jest niebezpieczna i jakie są możliwe konsekwencje
Co to znaczy – bomba termobaryczna
Bomby termobaryczne to prawie w 100% materiały wybuchowe uzupełnione paliwem, którego spalanie w tlenie z powietrza powoduje, że fala uderzeniowa jest znacznie silniejsza. Paliwo stosowane w bombach termobarycznych może składać się z ciał stałych i cieczy wykorzystujących sproszkowane metale (m.in. tytan, magnez, bor).
Już sama nazwa „termobaryczny” wskazuje na towarzyszące wybuchowi połączenie wysokiej temperatury i ekstremalnie wysokiego ciśnienia w tej broni. Taka broń ma wiele modyfikacji i różnorodne rozmiary, od małych pocisków i amunicji rakietowej po ogromne bomby lotnicze, które służą m.in. do niszczenia podziemnych jaskiń i bunkrów.
Dzięki rozwojowi technologii amunicja termobaryczna może znaleźć zastosowanie również w lotnictwie. Skuteczność takiej broni odczuli terroryści w Afganistanie, gdy w 2017 roku Amerykanie zrzucili na nich tzw. “Matkę Wszystkich Bomb” (Mother of All Bombs, MOAB), czyli największą amerykańską bombę GBU-43 o wadze 9800 kg z 8500 kg materiałów wybuchowych, która odpowiada 11 tonom TNT.
Wojska Putina używają głównie takiej amunicji z systemem TOS-1. TOS oznacza “system artylerii rakietowej”.
TOS może trafiać w cele w odległości od 400 m do 6 km. TOS-1 wykorzystuje rakiety z głowicą zapalającą lub termobaryczną.
Czytaj też: Bezzałogowy statek powietrzny Bayraktar TB2: Co to za bestia? Nasza „recenzja”
Jak „działa” bomba termobaryczna?
Broń termobaryczna obejmuje swoim ogniem bardzo duży obszar. Rozprzestrzenianie się materiału wybuchowego w powietrzu pozwala na wykorzystanie znajdującego się tam tlenu do spalania paliwa. Większość konwencjonalnych bomb działa również przy użyciu mieszanki paliwa i utleniacza, ale w przypadku bomb termobarycznych w grę wchodzi prawie cały skład paliwa, to znaczy bomby termobaryczne są znacznie bardziej niebezpieczne niż bomby konwencjonalne.
Ładunek detonuje w dwóch fazach: najpierw detonator odpala, detonując mały ładunek konwencjonalnego materiału wybuchowego, uwalniając chmurę materiału (mieszaninę paliwa i cząstek metalu), a następnie ta rozpylona chmura jest zapalana przez drugi ładunek. Taka eksplozja tworzy ogromną falę uderzeniową, kulę ognia i przede wszystkim tworzy próżnię, która wysysa tlen z otoczenia. Dlatego ta bomba jest czasami nazywana bombą próżniową. Wytworzona w ten sposób eksplozja trwa znacznie dłużej niż przy użyciu broni konwencjonalnej i ma znacznie większy zasięg.
Wybuch bomby paliwowo-powietrznej może przeniknąć do wnętrza budynku, zabijając znajdujących się w nim ludzi falą uderzeniową i ekstremalnie wysoką temperaturą (do 1000°) w obszarze wybuchu. Wpływ tego typu rakiet na ludzi jest straszny, ponieważ eksplozja dosłownie wysysa powietrze z płuc i spala je na popiół, powodując wstrząs mózgu, pęknięte bębenki uszne, krwawienie z nosa, złamane kości i okropne oparzenia. Od tej eksplozji nie da się uciec – nie da się przed nią uchronić ani hełmem, ani kamizelką kuloodporną, ani chowając się za ścianą.
Czytaj też: Broń zwycięstwa: ATGM Javelin FGM-148 – bezlitosny dla czołgów
Tylko hermetycznie zamknięte pomieszczenie może uratować przed ostrzałem z takiej broni. Ponadto pomieszczenie musi być wystarczająco mocne, aby wytrzymać falę uderzeniową. Oznacza to, że samoobrona jest prawie niemożliwa dla ludności cywilnej. W tym tkwi niebezpieczeństwo. Dlatego broń termobaryczna może być utożsamiana z bronią masowego rażenia.
Ciężkie wyrzutnie rakiet wykorzystujące amunicję termobaryczną można zwalczać za pomocą samolotów lub precyzyjnych ataków artyleryjskich. Na początku marca ukraińskim wojskom udało się przejąć rosyjski system TOS-1 i wykorzystać go przeciwko najeźdźcom.
Czytaj też: Switchblade: amerykańskie drony kamikaze dla obrony Ukrainy
Broń termobaryczna i prawo międzynarodowe
Bomby próżniowe mają ogromną moc niszczącą. Choć nie ma odrębnego prawa zakazującego używania tego rodzaju broni (w przeciwieństwie np. do bomb kasetowych), są one uznawane za broń masowego rażenia. Użycie amunicji termobarycznej przeciwko ludności cywilnej na obszarach zaludnionych jest utożsamiane ze zbrodniami wojennymi.
Niech wszyscy przestępcy zostaną ukarani!
Czytaj też: