Wśród ostatnio dostarczonych do Ukrainy rodzajów broni, są szwedzkie granatniki Carl Gustaf. Dziś opowiemy wam wszystko o tej skutecznej broni.
Za ich dostarczenie Ukraina powinna podziękować Kanadzie, która przekazała co najmniej 100 granatników i 2000 sztuk amunicji ze swojego arsenału. To właśnie tą bronią ukraińskie wojsko ostatnio zniszczyło najpotężniejszy rosyjski czołg, T-90M. Działo bezodrzutowe Carl Gustaf jest jednym z najpopularniejszych granatników na świecie, używanym w prawie 40 krajach.
Przeczytaj także: Bezzałogowy statek powietrzny Bayraktar TB2: Co to za bestia?
Powojenna broń przeciwko opancerzonym celom
1946 rok. Po koszmarze wojny między nazistowskimi Niemcami a Związkiem Radzieckim, Europa odzyskuje siły. Sześcioletni konflikt, który został uznany za najkrwawszą i najstraszliwszą wojnę w historii, uświadomił ludziom, że nie wolno dopuścić do tego po raz kolejny, i wszyscy muszą się skupić na umacnianiu pokoju. Ale co jest gwarantem pokoju na świecie? Broń. Mnóstwo broni. Wystarczająco, by żaden inny kraj nawet nie myślał o wojnie.
Dlatego po długim konflikcie, który dał firmom obronnym na całym świecie duże doświadczenie, rozpoczęto prace nad zupełnie nową bronią. Przykładem takiej broni są granatniki Carl Gustaf, opracowane około 1946 roku przez szwedzkich inżynierów Hugo Abramsona i Haralda Jenzena. Produkcja amunicji odbywała się w fabryce Carl Gustafs Stads Gevärsfaktori.
Szwedzka odpowiedź na Bazookę i Panzerschreck czyli Carl Gustaf M1
Największymi zaletami granatnika są niska cena i niewielka waga, a także uniwersalna wykorzystywana amunicja.
84mm granatnik bezodrzutowy Carl-Gustaf M1 pojawił się w armii szwedzkiej w 1948 roku jako Grg m/48. Pełnił taką samą funkcję jak niemiecki Panzerschreck czy amerykańska armia Bazooka, ale znacznie się od nich różnił, ponieważ zamiast luf gładkolufowych zastosowano lufy gwintowane, co pozwoliło zwiększyć prędkość wylotową granatu i uzyskać znacznie większy zasięg oraz dokładność trafienia do celu. Pomimo konieczności użycia specjalnego rodzaju amunicji (bez “płetw” służących do stabilizacji lotu), granatnik ten rozprzestrzenił się na cały świat, stając się podstawą bronią przeciwpancerną w wielu krajach.
Pocisk wystrzelony z granatnika Karl Gustav osiągał prędkość 290 m/s, a nie 105 m/s, jak granatniki Bazooka czy Panzerschreck. Poprawiło to ogólną celność, ale ta broń nadal nie jest idealnym rozwiązaniem. To prawda, że w 1964 roku opracowano wersję M2, która uzyskała zmniejszoną wagę i długość, odpowiednio 14,2 kg i 1,13 metra, ale zasięg strzału się nie zmienił – 700 metrów dla celów statycznych i 400 metrów dla celów ruchomych.
Przeczytaj także: Broń zwycięstwa Ukrainy: recenzja systemu przeciwlotniczego PPZR FIM-92 Stinger
Modernizacja Carl Gustaf – z M1 i M2 na M3 i M4
W tej chwili najpopularniejszym działem bezodrzutowym Carl Gustaf jest wersja M3, opracowana w 1991 roku, otrzymała mniejszą masę z 14,2 kg do 8,5 kg i długość z 1,13 do 1,065 metra. Dzięki temu znacznie łatwiej jest utrzymać szybkostrzelność – 6 strzałów na minutę.
W tej wersji granatnik może korzystać z różnego rodzaju pocisków, co rozszerzyło możliwości szwedzkich urządzeń, które teraz mogły trafić chronione cele opancerzone (o grubości pancerza do 400 mm) z odległości do 700 metrów.
Oczywiście nie jest to tak duża odległość w porównaniu z Javelinem czy Stugną, ale należy zauważyć, że nie są to przeciwpancerne systemy rakietowe, a prostsze granatniki bez systemu naprowadzania. Najpopularniejsza amunicja do działa bezodrzutowego Carl Gustaf jest przeznaczona do uderzania w cele oddalone zwykle o kilkaset metrów. Jednak bardziej imponujące pociski, naprowadzane laserowo o maksymalnym zasięgu do 2000 m i skutecznym zasięgu do 1000 m, istnieją już od dłuższego czasu. Wiadomo również, że trwają prace nad nowymi precyzyjnymi pociskami GMM (Guided Multipurpose Munition) z głowicą zdolną do niszczenia bunkrów i lekko opancerzonych celów z odległości do 2500 km.
W tej chwili najnowszą wersją granatnika jest wprowadzony w 2014 roku M4, który dzięki zastosowaniu włókna węglowego i tytanu ma jeszcze mniejszą wagę (6,6 kg) i długość (950 mm). Jednocześnie zwiększono wytrzymałość. Jednak ta wersja nie dotarła do Ukrainy, ponieważ Kanada miała tylko M3.
Przeczytaj także: Broń zwycięstwa: ATGM Javelin FGM-148 – bezlitosny dla czołgów
Czym tak naprawdę są granatniki Carl Gustaf?
W rzeczywistości jest to dość prosta broń, składająca się z wyciszonej, gwintowanej lufy, dwóch przednich uchwytów i uchwytu na ramię. Celowanie odbywa się za pomocą sprzętu optycznego z potrójnym zoomem. Najnowocześniejsze warianty są wyposażone w szwedzki system celowania Aimpoint i zazwyczaj do obsługi potrzebne są dwie osoby.
Dzięki zastosowaniu nowoczesnych elementów plastikowych Carl Gustaf jest stosunkowo lekkim granatnikiem. Oczywiście sama masa jest duża w porównaniu z innymi nowoczesnymi granatnikami przeciwpancernymi, które używane są w Europie, ale konstrukcja sugeruje, że można ich używać z “szeroką gamą amunicji”. Na przykład zmodyfikowana wersja, która jest obecnie używana w Ukrainie, może pracować z 10 różnymi pociskami.
Przeczytaj także: Broń zwycięstwa Ukrainy: Recenzja PPZR Starstreak MANPADS
Jaka amunicja jest używana
System Carl Gustaf jest w stanie strzelać różnorodną amunicją 84 mm, w tym pociskami przeciwpancernymi, przeciwkonstrukcyjnymi, uniwersalnymi, przeciwpiechotnymi i wsparcia. Amunicja HEAT (odłamkowo-pancerna) może przebić do 400-500 mm pancernej obrony.
Szybkostrzelność to około 6 strzałów na minutę. Niektóre rodzaje amunicji mają dopalacz rakietowy, który zwiększa zasięg do 1000 m.
Przeczytaj także: Broń dla Ukrainy: niemieckie samobieżne zestawy przeciwlotnicze Gepard
Wyposażenie działa bezodrzutowego Carl Gustaf
Możliwe jest zastosowanie różnego rodzaju celowników, w tym termowizyjnych, czy wzmacniaczy obrazu. Zastosowanie inteligentnych systemów celowniczych pozwala na błyskawiczną analizę sytuacji, także wojskowy jest w stanie zaprogramować lub przewidzieć użycie amunicji do osiągnięcia pożądanego efektu.
Carl Gustaf M4 przeznaczony jest do niszczenia czołgów, pojazdów opancerzonych, a także budynków i bunkrów. Posiadanie jednej broni “na wszystkie wojskowe sytuacje” jest przydatne.
Interfejs dokładnie informuje o liczbie strzałów wystrzelonych z granatnika, dzięki czemu wojsko może dokładnie ocenić, kiedy broń przestanie być aktywna.
Przeczytaj także: Współczesna artyleria to superbroń Ukrainy. Co ma do tego Elon Musk?
Dane techniczne Carl Gustaf
- Waga: 14,2 kg (M2); 8,5 kg (M3); 7,0 kg (M4)
- Długość: 1,13m (M2); 1,07 g (M3); 1,0m (M4)
- Obsługa: 2 osoby (strzelec i ładowniczy)
- Typ amunicji: granat kumulacyjny o napędzie rakietowym 84×246 mm R
- Kaliber: 84 mm
- Szybkostrzelność: 6 pocisków/min
- Prędkość wylotowa: ~310 m/s (FFV65), ~290 m/s (FFV551), ~240 m/s (FFV502)
- Zasięg: 250–300 m dla celu ruchomego, 500 m (FFV65) i 700 m (FFV551) dla celu stałego, do 1000 m dla jednostek, do 1300 m z granatem dymnym, do 2300 m z oświetleniem systemowym
- Maksymalny zasięg: 1000 m
- Celownik: dalmierz laserowy, PNB.
Szwedzki granatnik Carl Gustaf dobrze sprawdził się w warunkach działań wojennych w Ukrainie. Nawet najnowszy „bez odpowiedników” rosyjski czołg T-90M „Przełom” nie mógł się oprzeć tej szwedzkiej broni.
Przeczytaj także: